Waar we soms bang zijn voor bacteriën, leven we al vanaf de geboorte in harmonie samen met ze. Ze hebben zelfs meer invloed op ons dan je zal denken. Lees verder over de invloed van meer vezels eten op je darmflora.
Er wordt in de laatste jaren steeds meer onderzoek gedaan naar wat het microbioom is, waar het uit bestaat en hoe het onze gezondheid zowel positief als negatief kan beïnvloeden. Het communiceert met ons brein en andersom en het wordt in verband gebracht met chronische ziekten en het oplossen hiervan (1). Er wordt zelfs benoemd dat het zintuiglijke functies heeft als voelen, reuk en smaak (2)
Wat is je darmflora / microbioom?
Het microbioom wordt ook wel gezien als een tweede organisme is ons lichaam wat begint in de mond en eindigt zogezegd in de kont. Het bestaat uit een diversiteit aan bacteriën en schimmels die zich voortbewegen in een slijmlaag genaamd “mucuso”. Deze slijmlaag is essentieel voor deze organismen om te kunnen overleven en de eigen functie te blijven uitvoeren. Een dergelijke functie is bijvoorbeeld een kind na bevalling beschermen tegen indringers van buitenaf en goedaardige, opbouwende organismen en nutriënten toe te laten. Of het voldoende aanwezig zijn van bacteriën die een ontstekingsremmende functie hebben.
Veelal wordt gedacht dat het zich alleen in de darm bevindt, maar zoals eerder benoemd start het in de mond en eindigt het aan het uiteinde van het spijsverteringskanaal.
Ook speelt het microbioom een belangrijke rol in fysiologische processen als de ontwikkeling van het immuunsysteem, het intern milieu van de darmen, het gedrag van een persoon en het metabolisme. Disbalans van het microbioom, ook wel dysbiose genoemd, wordt in verband gebracht met metabolische- of spijsverteringsproblemen als inflammatory bowel disease (IDB). Denk aan ziekte van Crohn of colitis ulcerosa (2).
Wanneer ontstaat het microbioom?
Het micrioboom onstaat al in de buik van de moeder. Het is aannemelijk dat het al in ontwikkeling is in de baarmoeder. Ook is bewezen dat het direct na geboorte aanwezig is. Een groot deel krijg je mee via jouw moeder. Het is gebleken dat de manier van geboorte bepalend is wat jij als baby meekrijgt om de wereld voor het eerst te betreden. Zo ook de samenstelling van het microbioom zelf (3). Bij een vaginale geboorte krijgt de baby de daar aanwezige bacteriën met zich mee, verantwoordelijk voor wel 50% van het microbioom. Wanneer een kind ter wereld komt middels een keizersnede krijgt het minder bacteriële hulp van de moeder waardoor het immuunsysteem meer onder stress komt te staan. Na geboorte komt de pasgeborene in contact met organismen van de buitenwereld. Dit gebeurt via menselijk contact, het aanraken van andere objecten, maar ook gewoon via het binnen krijgen van zuurstof. Alles bevat bacteriën.
Borstvoeding heeft een grote meerwaarde voor het microbioom van een baby. Flesvoeding is een alternatief, maar bevat niet van nature de juiste stoffen om het kind te helpen ontwikkelen van een divers microbioom. Borstvoeding bevat de stof “lactoferine” wat een belangrijke functie heeft in afweer.
Is de samenstelling bij iedereen hetzelfde of is er een diversiteit?
Nee, vooral in de westersewereld is de samenstelling erg wisselend. Als er wordt praat over diversiteit kan het verdeeld worden in twee categorieën; Alfa en Bèta diversiteit. Alfa betekent dat een bepaalde groep mensen, stammen of bijvoorbeeld een dorp allen hetzelfde microbioom dragen. Dit is bepaald door voorgaand benoemde omstandigheden. Met een alfa diversiteit ben je met zijn allen weerbaar tegen alles wat zich in jouw omgeving bevindt, wordt het microbioom niet verstoord door een ander en zal het niet snel veranderen tot een andere samenstelling.
Bèta diversiteit is wat ze bij ons westerlinge hebben gevonden. Dit betekent letterlijk dat niemand dezelfde samenstelling van het microbioom bij zich draagt en het veelal wisselt, terwijl we allemaal in “dezelfde” omgeving leven. Dit komt doordat wij veel worden blootgesteld aan industriële uitstoot, veel bewerkt voedsel binnenkrijgen, onder druk staan van veel stress, een steeds meer “zittende” maatschappij worden en mensen van overal in de wereld importeren naar Nederland.
Ook is in de westerse leefomgeving gevonden het microbioom niet alleen divers is, maar ook weinig verschillende soorten stammen in zich draagt.
Maar wat wil dit alles nu eigenlijk zeggen?
Het microbioom staat direct in relatie tot onze gezondheid. De diversiteit bepaalt in hoeverre wij tegen verschillende indringers beschermd zijn en ons immuunsysteem adequaat kan optreden. Waarschijnlijk herken je de situatie wel waarin je op vakantie gaat naar het buitenland, een lokale maaltijd nuttigt, eventueel een drankje neemt met ijsklontjes (lokaal water) en daarna niet goed hierop reageert. Je voelt je niet lekker, krijgt diarree of andere klachten en na een week is het weg. Dit is een typisch voorbeeld van het binnenkrijgen van iets wat wij niet herkennen, maar eigenlijk wat ons microbioom niet kent. Het gaat direct na of het te vertrouwen is, of het immuunsysteem in hogere mate moet reageren om hetgeen te gaan bestrijden. Ongeacht of het schadelijk is voor het lichaam of niet, wordt het in eerste instantie als een bedreiging gezien. Wanneer je het vaker eet zal dit niet meer gebeuren omdat jouw microbioom de desbetreffende stammen al in zich heeft en dus bestand is hiertegen.
Je kunt je voorstellen dat als het immuunsysteem bij ieder eetmoment te overmatig reageert op een bepaald product, want reageren doet het altijd, kan het resulteren in walging van iets of een auto-immuun reactie in de vorm van bijvoorbeeld een allergie.
Wat zijn de gevolgen op latere leeftijd als het micriobioom niet wordt verzorgd
Een dysbiose (slechte samenstelling van het microbioom) wordt met vele aandoeningen in verband gebracht. Vaak hetgeen wat voor ons niet voor de hand liggend is. Bij een slechter functionerende barrière in de darm wordt het, zoals eerder benoemd, kwetsbaar voor indringers van buitenaf. Hetgeen wat kan zorgen voor een kapotte barrière of een dysbiose is hoge mate van ongunstige stress, bewerkt voedsel, suiker, passieve leefstijl, weinig (zon)licht, verstoord circadiaans ritme, slechte slaapkwaliteit, blauw licht en onverwerkte emoties. Het gevolg hiervan zijn ziektes als IBS (spastische darm), leaky gut (lekkende darm), infectie door pathogenen (indringers), obesitas, diabetes type 2, huidproblemen en allergieën (4). Ook is er een relatie tussen een dysbiose en ontstekingsziekten van de darm als ziekte van Crohn of collitis ulcerosa (2). Daarnaast kan het klachten geven als winderigheid, opgeblazen gevoel, problemen ergens in het verteringskanaal of niet verteerde voeding in de ontlasting.
Herstellen van je darmflora
Vooropgesteld is iedereen een uniek individu en vergt dus persoonlijke benadering in het oplossen van zijn of haar problemen op een passende manier. Hierin is dan aan te raden om te kiezen voor professioneel advies en eventueel persoonlijke begeleiding. Uiteraard zijn er goede algemene tips om algehele ontsteking te verminderen en voorwaarden te creëren voor herstel en te gaan bouwen aan een sterke fundering.
Hier volgen een aantal tips waarbij meer vezels eten ontzettend belangrijk is.
- Zorg voor een gebalanceerd stress systeem
- Zorg voor het zien van voldoende zonlicht. Het zal zorgen voor een juiste regulatie van het circadiaans ritme. Voor meer informatie over het circadiaans ritme lees ons blog “Time Restricted Feeding”
- Zorg voor het binnenkrijgen van gefermenteerde voeding, idealiter dagelijks een product
- Zorg voor voldoende vezels verkregen vanuit moeilijk verteerbare koolhydraten
- Zorg ervoor dat je dagelijks 7 tot 8 uur slaapt
- Zorg ervoor dat je blauw licht zoveel mogelijk reduceert, met name in de avond
- Zorg dat je af en toe een koude douche neemt of een hete sauna
- Zorg ervoor dat je onverwerkte emoties oplost, indien nog met een professional
- Zorg ervoor dat je suikers, bewerkt voedsel of transvetten zoveel mogelijk vermijdt.
Opmerking: gebruik van supplementen als prè- en probiotica, verteringsenzymen of andere aanvullende producten het liefst in overleg met een professional.
Bronnen
- Kaelberer, M. M., Rupprecht, L. E., Liu, W. W., Weng, P., & Bohórquez, D. V. (2020). Neuropod cells: emerging biology of the gut-brain sensory transduction. Annual review of neuroscience, 43, 337.
- (Sánchez, M. A., Melgar, S., O’Donoghue, K., Martínez-Sánchez, M. A., Fernández-Ruiz, V. E., Ferrer-Gómez, M., … & Ramos-Molina, B. 2022).
- Ferretti, P., Pasolli, E., Tett, A., Asnicar, F., Gorfer, V., Fedi, S., … & Segata, N. (2018). Mother-to-infant microbial transmission from different body sites shapes the developing infant gut microbiome. Cell host & microbe, 24(1), 133-145.
- Bron, P. A., Kleerebezem, M., Brummer, R. J., Cani, P. D., Mercenier, A., MacDonald, T. T., … & Wells, J. M. (2017). Can probiotics modulate human disease by impacting intestinal barrier function? British Journal of Nutrition, 117(1), 93-107
